دنیای مطالب

اسید سیاندریک و سیانورها دسته‌ای از نیتریلها هستند که از نظر شیمیایی جزء هیدروکربنهای ازت‌ دار با فرمول R- CN هستند که عامل CN آنها به شدت سمی است و موجب خفگی نسجی می‌شود.

فراورده‌های سیانید در عکاسی، واکنش‌های آزمایشگاهی، صنعت، حشره‌کش‌ها و جونده‌کش‌ها (HCN) و برخی از میوه‌های از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هسته هلو و آلو وجود دارد.

آثار

سیانیدها با چند سازوکار باعث هیپوکسی بافتی می‌شوند:

مرکز تنفس را مهار و عمق تنفس را کم می‌کند.

با سرکوب میوکارد، برون‌ده قلب را کاهش می‌دهد

جدا شدن O۲ را از هموگلوبین مشکل می‌کند.

برخی از سیانیدها برای اتصال به آهن هموگلوبین با اکسیژن رقابت می‌کنند.

با آهن سیتوکروم اکسیداز در میتوکندریها اتصال ایجاد کرده و تنفس سلول را مختل می‌کند.

چند و چون

  مقدار مکفی سیانور در حد کاملاً خطرناک سیانوژن گازی است بی‌رنگ با بوی بادام تلخ که در جنگها استفاده می‌شود.

اسید سیاندریک مایعی است با بوی بادام تلخ و بیرنگ که به راحتی بخار می‌شود. سیانورها ترکیبات فلزی بنیان سیانید هستند و از همه خطرناکتر در بین آنها سیانور دو سدیم و سیانور دو پتاسیم (سیانور پتاس) که در مجاورت هوا یا در معده تحت اثر اسید کلریدریک باعث ایجاد اسید سیاندریک می‌شوند.

یک عدد بادام تلخ دارای یک میلی گرم اسید سیاندریک است. مقدار سمی اسید سیاندریک ۰۱/۰ گرم و مقدار کشنده آن ۰۵/۰ گرم است.

مسمومیت از راه تنفس شدیدتر بوده و علایم بالینی آن بستگی به راه تماس، مقدار مصرف و تاخیر در شروع درمان دارد.

نشانه‌های مسمومیت

تظاهرات اصلی مسمومیت با آن به شرح زیر است:

علائم زودرس: تظاهرات CNS شامل کنفوزیون، سردرد، اضطراب، تاکی‌کاردی یا برادی‌کاردی، هیپرپنه، هیپرتانسیون خفیف و تپش قلب است.

علائم دیررس: شامل علائم گوارشی نظیر تهوع و استفراغ، تاکی‌کاردی یا برادی کاردی، هیپوتانسیون، تشنج ژنرالیزه، کما، آپنه، گشادی مردمک (مدیاز)، عدم پاسخ یا پاسخ کند مردمک به نور، آریتمی، ایسکمی یا اسیستول، ادم ریوی است.

درمان آن هم مانند سایر مسمومیت‌ها استفاده از پادزهر اختصاصی است که شامل سه داروی آمیل نیتریت، سدیم نیتریت و سدیم تیوسولفات است.

یکی از علائم برای تشخیص سریع مسمومیت با سیانور، بوی بد بادام تلخ است که از دهان مصدوم و یا هوای بازدمی او به مشام می‌رسد

در برخی کشورها محکومین به اعدام را در اتاق گاز با سیانور می‌کشند. آنها را به صندلی در اتاق گاز می‌بندند و مامور اعدام از بیرون دسته‌ای را می‌کشد. به این ترتیب بسته‌ای حاوی سیانور پتاس به درون ظرفی محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده است، می‌افتد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم می‌شود.